“สลากกินแบ่ง” หรือ “ลอตเตอรี่” คือ สินค้าล่อใจ ให้ผู้ซื้อรู้สึกว่ามีความสุขเมื่อได้กำมันอยู่ในมือ สร้างวิมาน วาดฝัน ให้ถูกรางวัล เพื่อจะได้มีเงินแสน เงินล้าน มาครอบครอง จึงเป็นเหตุให้ ราคาถีบตัวจาก 80 บาท ขึ้นไปถึง 100-120 บาท ซึ่งเป็นปัญหา ”หมักหมม” มาโดยตลอด
สำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาล คือ รัฐวิสาหกิจ ที่สร้างรายได้เข้าประเทศได้มากที่สุด และแทบไม่น่าเชื่อว่า ในแต่ละปีจะมีรายได้เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยจากงบการเงินในปี 2563 นำส่งรายได้เข้ารัฐเป็นเงิน 46,598 ล้านบาท เพิ่มขึ้นจากสิ้นปีงบฯ2562 จำนวน 4,682 ล้านบาท หรือ คิดเป็น 11.17 %
ทั้งนี้ รายได้จากการนำส่งเข้ารัฐมาจากการจำหน่ายสลาก เป็นหลัก โดยแต่ละงวดกองสลากฯจะจัดพิมพ์สลากจำหน่าย ประมาณ 100 ล้านฉบับ และจากรายได้อื่นๆ อาทิ ดอกผลของเงินรางวัล และเงินรางวัลสลากกินแบ่งรัฐบาลที่ครบกำหนด 2 ปี แต่ไม่มีคนมารับ
ขณะที่ย้อนหลัง 12 ปี พบว่า กองสลากฯ นำส่งรายได้เข้ารัฐแล้วเป็นเงินทั้งสิ้น 289,155.92 ล้านบาท โดยเฉพาะในช่วง 5 ปีหลัง ที่เพิ่มขึ้นอย่างก้าวกระโดด ดังนี้ ปี 2558 ส่งรายได้ 15,432.63 ล้านบาท , ปี 2559 ส่งรายได้ 25,919.03 ล้านบาท, ปี 2560 ส่งรายได้ 30,947.72 ล้านบาท, ปี2561 ส่งรายได้ 40,850.44 ล้านบาท, ปี 2562 ส่งรายได้จำนวน 41,915.62 ล้านบาท และ ปีงบ 2563 นำส่งรายได้ 46,598.48 ล้านบาท
อย่างไรก็ตาม สลากกินแบ่ง หรือที่ชาวบ้านทั่วไป เรียกกันว่า "ลอตเตอรี่" ยังมีปัญหา ที่แก้ไม่ตก คือ การจำหน่ายเกินราคา จากราคาที่ตีตรากำหนดไว้ 80 บาท จะถูกพ่อค้า แม่ค้า จำหน่ายในราคา 100-120 บาท และกลายเป็นปัญหาที่แก้ได้ยาก ยิ่งกว่า ”เข็นครกขึ้นภูเขา” ในอดีตที่ผ่านมา มีรัฐบาลหลายยุคหลายสมัย พยามแก้ให้สำเร็จ แต่ยังไม่มีใครทำได้อย่าง "สะเด็ดน้ำ"
เราลองย้อนรอยไปดูกัน เริ่มต้นในรัฐบาล พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร ที่มีแนวคิดว่า ประชาชนส่วนใหญ่ นิยมซื้อ "หวยใต้ดิน" กันมาก แม้จะรู้ว่าผิดกฎหมาย แต่จุดเด่น คือ สามารถเลือกซื้อเลขได้ตามใจชอบ ทั้งเลขท้าย 2 ตัว และเลขท้าย 3 ตัว ดังนั้น พ.ต.ท.ทักษิณ จึงตั้งโครงการ "หวยบนดิน" ขึ้นมาเป็นครั้งแรก เมื่อวันที่ 16 ส.ค.2546
โดยมอบหมายให้ นายจาตุรนต์ ฉายแสง รองนายกรัฐมนตรี เป็นผู้ดำเนินการรับผิดชอบ "หวยบนดิน" เปิดโอกาสให้ประชาชนซื้อได้ในราคา 20 บาท 50 บาท และ 100 บาท โดยมีรัฐบาลเป็นเจ้ามือเอง กำหนดรางวัลตายตัว คือ เลขท้าย 2 ตัว บาทละ 65 บาท เลขท้าย 3 ตัว บาทละ 500 บาท และ 3 ตัวโต๊ด บาทละ 100 บาท
จ่ายรางวัลเหมือนกับหวยใต้ดิน อีกทั้งยังมีรางวัลแจ๊กพอตเป็นแรงจูงใจขั้นต่ำ 20 ล้านบาท เป้าหมายของการจำหน่าย คือ นำไปพัฒนาสนับสนุนการศึกษา การแพทย์ ศาสนา สังคม และสาธารณประโยชน์อื่นๆ โดยเฉพาะในโครงการหนึ่งทุนหนึ่งอำเภอ (ODOS) ด้วยการส่งนักเรียนต่างจังหวัดไปเรียนต่างประเทศ
แต่แล้ว "หวยบนดิน" ดำเนินการไปได้แค่เพียง 2 ปี ก็ต้องปิดฉากลง หลังจากรัฐบาลทักษิณ ถูกรัฐประหารโดย "บิ๊กบัง" พล.อ.สนธิ บุญยรัตกลิน ผู้บัญชาการทหารบก ในฐานะหัวหน้าคณะปฏิรูปการปกครองในระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข (คปค.) ในวันที่ 19 ก.ย. 2549 โดยตั้งข้อกล่าวหาว่า "หวยบนดิน" ขัดต่อ พ.ร.บ.สำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาล พ.ศ. 2517 มีการทุจริต จนนำไปสู่การยื่นฟ้องศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง
กระทั่ง 6 มิ.ย. 2562 ศาลได้มีคำพิพากษา ว่ารัฐบาลทักษิณ และอดีตผู้บริหารสำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาล รวม 47 คน ดำเนินโครงการ "หวยบนดิน" ตั้งแต่งวดวันที่ 1 ส.ค. 2546 - 16 ก.ย. 2549 รวม 80 งวด โดยมิชอบ เร่งรัดดำเนินการ เป็นการพนันมอมเมาประชาชน จึงตัดสินให้จำคุก ทักษิณ ชินวัตร (ขณะนั้นโดนถอดยศแล้ว) 2 ปี โดยไม่รอลงอาญา
กรณีดังกล่าวนี้ ต่อมา "จาตุรนต์ ฉายแสง" เคยโพสต์เฟซบุ๊ก ชี้แจงปมหวยบนดินถูกวิจารณ์เรื่องการทุจริต ไว้ว่า “ศาลฯ ตัดสินว่าผิดและมีการลงโทษผู้รับผิดชอบในการออกหวยบนดิน เพราะเห็นว่า หวยบนดินเป็นสลากกินรวบ ไม่ใช่สลากกินแบ่ง การออกหวยบนดินทำไปโดยผู้ออกไม่มีอำนาจตามกฎหมาย ซึ่งคดีนี้ ไม่มีการกล่าวหาว่ามีการทุจริตในการใช้จ่ายเงินรายได้ ไม่มีการกล่าวหาว่าเอาเงินเข้ากระเป๋าใครเป็นส่วนตัวแต่อย่างใดทั้งสิ้น เงินรายได้จากหวยบนดินไม่ได้ถูกนำไปใช้เพื่อสาธารณประโยชน์อื่นใด นอกจากการใช้เป็นทุนการศึกษาเพียงอย่างเดียวเท่านั้น”
กลับมาที่ปัจจุบัน ยุครัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา หลังจากเข้ายึดอำนาจ รัฐบาล น.ส.ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร เมื่อปี 2557 พล.อ.ประยุทธ์ ได้ทำการปราบปรามผู้มีอิทธิพลอย่างหนักทุกวงการ รวมถึงวงการสลากกินแบ่งรัฐบาล เพื่อให้ประชาชนสามารถซื้อลอตเตอรี่ในราคา 80 บาทได้อย่างแท้จริง โดยมีเครื่องมือ คือ อาญาสิทธิ์เป็นการบริหารราชการบนอำนาจ ตาม พ.ร.ก.ฉุกเฉินฯ ซึ่งก็ทำให้ผู้ค้าสลากฯไม่มีใครกล้าขัดคำสั่ง และขายลอตเตอรี่ 80 บาทแบบจำยอม
กระทั่งเข้าสู่รัฐบาลเลือกตั้ง ลอตเตอรี่ราคา 80 บาท กลับพบเห็นได้ยากและแทบจะไม่มีเลย ทั้งในแผงทั่วไปและตามออนไลน์ แม้จะมีเอกชนพยายามขายลอตเตอรี่ออนไลน์ในราคา 80 บาทแล้ว แต่ก็ไม่สามารถทำได้ และ สุดท้ายก็ต้องขายเกินราคาไปตามปริยาย ขณะที่การร้องเรียนเป็นไปอย่างหนาหู แต่กลับสวนทางกับการตรวจสอบของหน่วยงานรัฐบาล ที่ไม่ว่าจะตรวจสอบกี่ครั้ง ก็ยืนกรานชัดถ้อยชัดคำว่า ไม่มีที่ไหนขายเกินราคา 80 บาท เป็นคำตอบอย่างงงๆ ให้ประชาชนไปทั่วประเทศ ที่สวนทางกับความเป็นจริง
แต่แล้วช่วงปลายรัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์ กลับฮึดขึ้นมาปราบปรามอีกครั้ง โดยมีการออกคำสั่งสำนักนายกรัฐมนตรี ที่ 8/2565 แต่งตั้งคณะกรรมการแก้ไขปัญหาผู้ที่ได้รับความเดือดร้อนจากการเสนอขายหรือขายสลากกินแบ่งรัฐบาลในราคาเกินกว่าที่กำหนดในสลากกินแบ่งรัฐบาล รวม 21 ตำแหน่ง ให้ นายอนุชา นาคาศัย รัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรี เป็นประธานกรรมการ และให้ นายเสกสกล อัตถาวงศ์ หรือ "แรมโบ้" ผู้ช่วยรัฐมนตรีประจำนายกรัฐมนตรี เป็นรองประธานกรรมการ โดยมีทั้งอัยการสูงสุด ปลัดสำนักนายกรัฐมนตรี ปลัดกระทรวงมหาดไทย ปลัดกระทรวงการคลัง ปลัดกระทรวงยุติธรรมและอื่นๆ นั่งเป็นกรรมการ เพื่อให้ไปหาแนวทางแก้ไขและรายงานผลให้คณะรัฐมนตรีรับทราบ
จากนั้นวันที่ 31 ม.ค. 2565 ที่ประชุมได้เห็นชอบให้ตั้งคณะอนุกรรมการ ขึ้นมาอีก 3 ชุด คือ อนุกรรมการขับเคลื่อนการแก้ไขปัญหา คณะอนุกรรมการศึกษาแนวทางมาตรการทางด้านกฎหมายและสัญญาของผู้ค้าสลากที่เกี่ยวข้อง และ คณะอนุกรรมการสร้างการรับรู้ประชาสัมพันธ์ โดยนายอนุชา ได้ลงนามแต่งตั้ง นายเสกสกล เป็นหัวหน้าชุดดำเนินการกับผู้กระทำผิดกฎหมาย ทำให้เกิดการบุกตรวจค้น บริษัท มังกรฟ้า ลอตเตอรี่ จำกัด เจ้าของแพลตฟอร์มขายสลากกินแบ่งรัฐบาลออนไลน์ หลัง สืบสวนทราบว่าบริษัทดังกล่าวไม่ได้รับการจัดสรรโควตา มีการกว้านซื้อสลากฯ และอ้างว่าเป็นต้นเหตุทำให้ราคาสลากฯ ในตลาด มีมูลค่าสูงกว่าที่กฎหมายกำหนด รวมไปถึงมีการตรวจค้นรายอื่นๆ อาทิ แพลตฟอร์มกองสลากพลัส
นายอนุชา นาคาศัย รัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรี ในฐานะคณะกรรมการปราบหวยแพง ระบุว่า จากการลงพื้นที่ตรวจสอบการเบิกจ่ายสลาก การจำหน่ายสลากของผู้ขาย รวมถึงการตรวจค้นจนพบสลากกินแบ่งจำนวนมาก ทำให้มีการยกเลิกสัญญาตัวแทนจำหน่าย และยกเลิกการลงทะเบียนซื้อ-จองล่วงหน้า เกือบ 9,000 ราย ตั้งแต่งวด 16 พ.ค. 2565 เป็นต้นไป ส่วนการแก้ไขปัญหาการซื้อสลากฯเกินราคา 80 บาท ทางคณะกรรมการสลากกินแบ่งรัฐบาล ได้เตรียมจุดจำหน่ายสลากในราคา 80 บาท ไว้แต่ละอำเภอทั่วประเทศแล้ว เพื่อแก้ไขปัญหาบรรเทาความเดือดร้อนในเบื้องต้น
ส่วนการแก้ไขปัญหาอย่างยั่งยืน ได้กำหนดแนวทางการจำหน่ายสลากทางแพลตฟอร์มออนไลน์ ผ่านแอปพลิเคชันเป๋าตังของภาครัฐ ที่ได้มาตรฐาน มีความมั่นคงปลอดภัย มีผู้ใช้งานแล้วทั่วประเทศกว่า 40 ล้านคน โดยระบบการสั่งซื้อจะถูกบันทึกและจัดเก็บข้อมูลไว้สามารถตรวจสอบข้อมูลการซื้อขายได้ แก้ไขปัญหาสลากเปลี่ยนมือ และทำให้ราคาที่ซื้อขายเป็นไปตามที่กำหนด เมื่อถูกรางวัลระบบจะแจ้งเตือนให้ติดต่อขอรับเงินรางวัล โดยจะเริ่มจำหน่ายในสลากงวด 16 มิ.ย. 2565 เป็นต้นไป
ก็ต้องติดตามกันดูว่า ราคาลอตเตอรี่ ใบละ 80 บาท จะเกิดขึ้นจริง หรือจะได้แค่เป็นราคาในฝัน อย่างที่ผ่านมา !
