BESS : ธุรกิจพลังงานสำรองมาแรง ยุคพลังงานหมุนเวียนเฟื่องฟู (ตอนแรก)

ตามร่างแผน PDP 2024 ภาครัฐมีแผนที่จะจัดสรรโควต้ากำลังการผลิตไฟฟ้าที่จะเกิดใหม่ให้กับระบบกักเก็บพลังงาน (ระบบ BESS) ทั้งหมด 10,485 เมกะวัตต์ เพื่อรักษาความต่อเนื่อง ในการจ่ายไฟฟ้าจากโรงไฟฟ้าพลังงานหมุนเวียน และเพิ่มความมั่นคงของระบบผลิตและจ่ายไฟฟ้า และ โดยคาดว่าจะเริ่มจ่ายไฟฟ้าเข้าระบบเชิงพาณิชย์ในช่วงปี 2575-78

ในการพัฒนาระบบ BESS รูปแบบที่ภาครัฐลงทุนระบบ BESS ด้วยตนเอง ประเมินว่าเป็นหนึ่งในรูปแบบที่เหมาะสม เมื่อพิจารณาในแง่วัตถุประสงค์ในการจัดสรรโควต้ากำลังการผลิตไฟฟ้าให้ระบบ BESS ในร่างของแผน PDP 2024 และต้นทุนทั้งหมดที่ภาครัฐต้องแบกรักภาระอย่างไรก็ดี ภาครัฐสามารถลดภาระงบประมาณในการพัฒนาระบบ BESS โดย จัดสรรโควตาให้ภาคเอกชนไปดำเนินธุรกิจระบบ BESS ในรูปแบบสัญญาเช่า
…

“พงษ์ประภา นภาพฤกษ์ชาติ” นักวิเคราะห์ Krungthai Compass ระบุว่า ปัจจุบัน พลังงานหมุนเวียน โดยเฉพาะพลังงานแสงอาทิตย์และลม กำลังเข้ามามีบทบาทสำคัญในกระบวนการผลิตไฟฟ้าของไทย ซึ่งเป็นภาคส่วนที่ปล่อยก๊าซเรือนกระจกมากที่สุด มากขึ้น หลังจากรัฐบาลชุดใหม่ได้ประกาศนโยบายที่จะผลักดันให้ไทยสามารถบรรลุเป็น Net Zero Emission ภายในปี 2593 เมื่อวันที่ 29 กันยายน 2568¹ อย่างไรก็ดี กระบวนการผลิตไฟฟ้าจากพลังงานหมุนเวียนทั้งสองประเภทข้างต้นยังมีความไม่แน่นอน เนื่องจากเป็นการผลิกระแสไฟฟ้าจากแหล่งธรรมชาติที่มนุษย์ไม่สามารถควบคุมได้ จึงไม่สามารถผลิตไฟฟ้าตลอดช่วงเวลาที่ต้องการได้ ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อความมั่นคงและเสถียรภาพของระบบไฟฟ้า²

เพื่อแก้ปัญหาดังกล่าว ระบบกักเก็บพลังงาน Battery Energy Storage System (BESS) จึงถูกนำมาใช้กักเก็บพลังงานในช่วงเวลาที่สามารถผลิตกระแสไฟฟ้าจากพลังงานหมุนเวียนได้ ก่อนที่กระแสไฟฟ้าจะถูกนำออกไปใช้เมื่อมีความต้องการ เพื่อเพิ่มความยืดหยุ่นของระบบไฟฟ้า³ และรองรับการเพิ่มขึ้นของการใช้พลังงานหมุนเวียน

สำหรับไทย ภาครัฐได้มีการขับเคลื่อนการลงทุนใน BESS แล้ว โดยการบรรจุแผนพัฒนาโครงการระบบ BESS ไว้ในร่างแผนพัฒนากำลังผลิตกำลังไฟฟ้าของประเทศไทย พ.ศ.2567-2580 (ร่างของแผน PDP2024) ซึ่งบทความนี้จะอธิบายแผนการลงทุนโครงการระบบ BESS ของไทย วิเคราะห์รูปแบบธุรกิจที่เหมาะสม รวมทั้งโอกาสทางธุรกิจจากการลงทุนระบบ BESS ของผู้ประกอบการไทย

แผนพัฒนา BESS ของไทย!

ปัจจุบัน ภาครัฐได้มีการบรรจุแผนพัฒนาโครงการระบบกักเก็บพลังงาน (ระบบ BESS) ไว้ในร่างแผนพัฒนากำลังผลิตกำลังไฟฟ้าของประเทศไทย พ.ศ.2567-2580 (ร่างแผน PDP2024) ซึ่งจากร่างแผนดังกล่าว ภาครัฐมีแผนที่จะให้การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) หรือ/และภาคเอกชนลงทุนระบบ BESS ทั้งหมดราว 10,485 เมกะวัตต์ เพื่อเพิ่มความมั่นคงและเสถียรภาพของระบบไฟฟ้า และรักษาความต่อเนื่องของไฟฟ้าจากโรงไฟฟ้าจากพลังงานหมุนเวียนบางประเภท โดยคาดว่าจะจ่ายไฟฟ้าจากระบบ BESS นี้เข้าระบบเชิงพาณิชย์ในช่วงปี 2575-78⁴

ปัจจุบันรายละเอียดเกี่ยวกับโควต้าของกำลังการผลิต ลักษณะธุรกิจของระบบ BESS ที่ให้ภาคเอกชนเข้ามาลงทุนและดำเนินการ รวมทั้งข้อมูลที่เกี่ยวกับผลประโยชน์ที่จะได้รับจากการลงทุนระบบ BESS ตามร่างแผน PDP2024 ยังมีไม่มากนัก

ดังนั้น บทความนี้จะอธิบายลักษณะธุรกิจของ BESS รวมทั้งวิเคราะห์ผลประโยชน์และโอกาสทางธุรกิจจากการลงทุนระบบ BESS ที่ผู้ประกอบการไทยจะได้รับในหัวข้อถัดไป

BESS ใช้งานร่วมกับระบบไฟฟ้าอย่างไร ?

ระบบ BESS สามารถให้บริการร่วมกับระบบไฟฟ้าในประเทศได้ใน 3 รูปแบบหลักๆ ได้แก่..

1. Energy and Capacity Services ซึ่งเป็นการให้บริการในการกักเก็บไฟฟ้าในช่วงที่ใช้ไฟฟ้าน้อย และจ่ายไฟฟ้าในช่วงที่ใช้ไฟฟ้ามาก และให้บริการในการรักษาความต่อเนื่องของไฟฟ้าจากโรงไฟฟ้าพลังงานหมุนเวียนบางประเภท⁴ โดยตัวอย่างผู้ประกอบการที่ให้บริการในรูปแบบนี้ เช่น โครงการ Hornsdale Power Reserve ในออสเตรเลียที่มีการแบ่งกำลังการผลิต 30 เมกะวัตต์เพื่อให้บริการกักเก็บไฟฟ้าในช่วงที่มีการใช้ไฟฟ้าน้อย แล้วค่อยจ่ายไฟฟ้าในช่วงที่ใช้ไฟฟ้ามาก⁵

2. Transmission and Distribution service (T&D Service) ซึ่งเป็นการให้บริการชาร์จไฟฟ้าในช่วงเวลาและในพื้นที่ที่มีความต้องการใช้ระบบสายส่งไฟฟ้าและระบบจำหน่ายไฟฟ้าต่ำ และช่วยจ่ายไฟฟ้าในช่วงเวลาและพื้นที่ที่มีความต้องการใช้ระบบสายส่งไฟฟ้าและระบบจำหน่ายไฟฟ้าสูง เพื่อลดปัญหาความแออัดของสายส่งและสายจำหน่ายไฟฟ้า รวมทั้งรักษาแรงดันในระบบจำหน่ายไฟฟ้า⁶ โดยตัวอย่างผู้ประกอบการที่ให้บริการในรูปแบบนี้ เช่น Arizona Public Service ที่ได้ติดตั้งระบบ BESS ที่มีกำลังการผลิตไฟฟ้า 2 เมกะวัตต์ เพื่อช่วยจ่ายไฟฟ้าในช่วงที่มีความต้องการใช้ระบบสายส่งไฟฟ้าสูง ซึ่งลดความแออัดของสายส่งและสายจำหน่ายไฟฟ้าใน Tonto National Forest⁷

3. Ancillary Service ซึ่งเป็นการให้บริการรักษาความสมดุลระหว่างความต้องการใช้ไฟฟ้าและผลิตไฟฟ้าในระบบไฟฟ้าให้สอดคล้องกัน รวมทั้งให้บริการไฟฟ้าในสถานการณ์ฉุกเฉิน และรักษาแรงดันและเสถียรภาพในระบบไฟฟ้าโดยรวม6 โดยตัวอย่างผู้ประกอบการที่ให้บริการในรูปแบบนี้ เช่น การไฟฟ้าของไต้หวันได้ระดมกำลังไฟฟ้าสำรอง ซึ่งรวมถึงระบบ BESS เพื่อช่วยตอบสนองความต้องการใช้ไฟฟ้าในช่วงที่เกิดแผ่นดินไหว⁷

เจาะรูปแบบธุรกิจระบบ BESS

ก่อนที่จะวิเคราะห์รูปแบบธุรกิจระบบกักเก็บพลังงาน (ระบบ BESS) ที่เหมาะสมกับการใช้ระบบ BESS ตามร่างของแผน PDP 2024 เราจะมาอธิบายรูปแบบธุรกิจระบบ BESS แต่ละประเภท

รูปแบบในการดำเนินธุรกิจและการลงทุนระบบ BESS มีกี่รูปแบบ ปัจจุบันการดำเนินธุรกิจและการลงทุน BESS มี 2 รูปแบบหลัก⁸ ได้แก่

1) ภาครัฐลงทุนระบบ BESS ด้วยตนเอง (Public Sector Direct Investment) ซึ่งเป็นรูปแบบที่ภาครัฐจะลงทุนระบบ BESS และบริหารจัดการ BESS ด้วยตนเอง รวมทั้งแบกรับภาระต้นทุนทั้งหมดที่เกี่ยวกับการบริหารจัดการของระบบ BESS8 ทั้งนี้ รูปแบบนี้เหมาะกับการให้บริการรักษาความสมดุลและเสถียรภาพในระบบไฟฟ้า เพราะรูปแบบนี้ทำให้ภาครัฐสามารถสั่งการให้ระบบ BESS จ่ายและกักเก็บไฟฟ้าได้ทันทีในกรณีที่เกิดความไม่สมดุลในระบบไฟฟ้า⁹

2) ภาคเอกชนลงทุนระบบ BESS และให้บริการ ระบบ BESS แก่ภาครัฐ ซึ่งเป็นรูปแบบที่ภาคเอกชนจะลงทุนระบบ BESS และให้บริการ ระบบ BESS แก่ภาครัฐ โดยที่ภาคเอกชนต้องรับผิดชอบค่าใช้จ่ายในการดูแลและรักษา BESS¹⁰ ทั้งนี้ รูปแบบดังกล่าวจะแบ่งเป็น 4 ประเภทหลักๆ ได้แก่

2.1) สัญญาเช่า (Tolling System) ซึ่งเป็นรูปแบบที่ภาคเอกชนจะลงทุนระบบ BESS เพื่อให้เช่าแก่ภาครัฐ ซึ่งแลกกับการจ่ายค่าเช่าในอัตราที่ตกลงกันตลอดอายุสัญญาการเช่า¹¹ โดยที่ผู้ลงทุนทำหน้าที่ดูแลและรักษาระบบ BESS ขณะที่ภาครัฐจะมีสิทธิ์ในการบริหารจัดการระบบ BESS ทั้งหมด และแบกรับต้นทุนในการอัดประจุไฟฟ้าเข้าระบบ BESS10 ทั้งนี้ รูปแบบนี้เหมาะกับการให้บริการรักษาเสถียรภาพในระบบไฟฟ้า และให้บริการในการกักเก็บไฟฟ้าในช่วงที่ใช้ไฟฟ้าน้อย และจ่ายไฟฟ้าในช่วงที่ใช้ไฟฟ้ามาก เพราะรูปแบบนี้ทำให้ภาครัฐสามารถสั่งการระบบ BESS ให้กักเก็บไฟฟ้า และจ่ายไฟฟ้าในช่วงเวลาที่ต้องการได้อย่างทันทีทันใด โดยไม่ต้องกังวลเกี่ยวกับค่าเช่าระบบ BESS และค่าใช้จ่ายในการบำรุงรักษาที่เพิ่มขึ้น ซึ่งทำให้เหมาะกับการใช้ในการรักษาความเสถียรในระบบไฟฟ้า และใช้ในการกักเก็บและจ่ายไฟฟ้าในช่วงเวลาที่ต้องการ¹²

2.2) สัญญาให้บริการตามกำลังการผลิตไฟฟ้าที่จองไว้ล่วงหน้า และตามปริมาณไฟฟ้าที่ใช้จริง (Capacity Plus Energy Agreement) ซึ่งเป็นรูปแบบที่ภาคเอกชนจะลงทุน รวมทั้งควบคุมและดูแลระบบ BESS พร้อมทั้งแบกรับต้นทุนที่เกี่ยวกับระบบ BESS ทั้งหมด¹³ เพื่อให้บริการจ่ายไฟฟ้าตามความคำสั่งของภาครัฐ ซึ่งแลกกับการจ่ายค่าจองกำลังการผลิตไฟฟ้าไว้ล่วงหน้า¹³ ที่จะคงที่ตลอดอายุสัญญาการให้บริการไฟฟ้า¹⁴ และค่าไฟฟ้าที่ใช้งานจริง¹³ ที่เปลี่ยนแปลงตามต้นทุนการผลิตไฟฟ้าที่อัดประจุเข้าไปในระบบ BESS¹⁵ ทั้งนี้ รูปแบบนี้เหมาะกับการให้บริการในการรักษาความต่อเนื่องของไฟฟ้าจากโรงไฟฟ้าพลังงานหมุนเวียนบางประเภท เช่น โรงไฟฟ้าแสงอาทิตย์ เพราะรูปแบบนี้ทำให้ภาครัฐมีกำลังการผลิตไฟฟ้าสำรองที่แน่นอนที่ใช้ในการรักษาความต่อเนื่องของไฟฟ้าจากโรงไฟฟ้าพลังงานหมุนเวียน¹⁵

2.3) สัญญาซื้อขายไฟฟ้า (Power Purchase Agreement) ซึ่งเป็นรูปแบบที่ภาคเอกชนจะลงทุน และบริหารจัดการและรับผิดชอบค่าใช้จ่ายที่เกี่ยวกับระบบ BESS ทั้งหมด เพื่อผลิตและจำหน่ายไฟให้ภาครัฐ ตามปริมาณไฟฟ้าที่ระบุไว้ในสัญญา¹³ โดยภาครัฐจะจ่ายค่าไฟฟ้าในอัตราคงที่ตามปริมาณขายไฟฟ้าที่ระบุในสัญญา¹⁴ ทั้งนี้ รูปแบบธุรกิจนี้เหมาะกับการใช้ในการบริหารจัดการค่าใช้จ่ายด้านไฟฟ้าภายในองค์กร เพราะราคาขายไฟฟ้าต่อหน่วยไฟฟ้าของรูปแบบนี้จะคงที่ตลอดอายุสัญญาซื้อขายไฟฟ้า จึงทำให้ง่ายต่อการบริหารจัดการค่าไฟฟ้าภายในองค์กร¹⁶

2.4) รูปแบบธุรกิจในตลาดไฟฟ้า (Merchant Revenue) ซึ่งเป็นรูปแบบที่ภาคเอกชนจะลงทุน และบริหารจัดการและรับผิดชอบค่าใช้จ่ายเกี่ยวกับระบบ BESS ทั้งหมด เพื่อผลิตและจำหน่ายไฟฟ้าให้กับตลาดซื้อขายไฟฟ้า นอกจากนั้น ภาคเอกชนยังสามารถซื้อไฟฟ้าจากตลาดขายไฟฟ้าเพื่อกักเก็บในระบบ BESS ได้อีกด้วย¹⁷ ทั้งนี้ รูปแบบนี้ยังไม่เหมาะสมกับประเทศไทยในขณะที่ เพราะระบบไฟฟ้าของไทยเป็นระบบไฟฟ้าที่ภาครัฐเป็นผู้ซื้อไฟฟ้ารายเดียวจากโรงไฟฟ้าเกือบทุกแห่งแล้วนำมาจำหน่ายไฟฟ้าต่อให้ประชาชน จึงทำให้ไทยยังไม่มีตลาดซื้อขายไฟฟ้าอย่างเป็นทางการในปัจจุบัน อย่างไรก็ตาม หากไทยมีการจัดตั้งตลาดซื้อไฟฟ้าอย่างเป็นทางการในอนาคต รูปแบบนี้อาจถูกใช้อย่างแพร่หลายมากขึ้น¹⁸

จากการประเมินจากวัตถุประสงค์ในการจัดสรรโควตากำลังการผลิตไฟฟ้าให้กับระบบ BESS ตามร่างของแผน PDP 2024 และค่าใช้จ่ายที่ภาครัฐต้องแบกรับภาระในกรณีที่ภาครัฐลงทุนระบบ BESS ด้วยตนเอง หรือให้ภาคเอกชนดำเนินธุรกิจระบบ BESS ในรูปแบบต่างๆ จะพบว่า รูปแบบที่ภาครัฐลงทุนระบบ BESS ด้วยตนเอง (รูปแบบ 1) เป็นหนึ่งในรูปแบบการดำเนินธุรกิจระบบ BESS ที่เหมาะสม จากเหตุผลดังต่อไปนี้

1) ค่าใช้จ่ายที่ภาครัฐต้องแบกรับในกรณีที่ภาครัฐลงทุนระบบ BESS ด้วยตนเองต่ำที่สุด เมื่อเทียบกับรูปแบบอื่นๆ เนื่องจากค่าใช้จ่ายในการลงทุนระบบ BESS ทั้งหมดอยู่ราว 27.7 ล้านบาท/เมกะวัตต์ ซึ่งต่ำกว่าค่าใช้จ่ายในการเช่าระบบ BESS ตลอดอายุการใช้งานระบบ BESS ที่ 15 ปี ซึ่งอยู่ราว 53.9 ล้านบาท/เมกะวัตต์ นอกจากนั้น ยังมีสาเหตุเพิ่มเติมจากรูปแบบนี้ทำให้ภาครัฐสามารถอัดประจุไฟฟ้าในช่วงเวลาที่ค่าไฟฟ้าต่ำ ซึ่งส่งผลให้ค่าใช้จ่ายในการอัดประจุไฟฟ้าตลอดอายุการใช้ระบบ BESS ต่ำกว่าค่าใช้จ่ายในการซื้อไฟฟ้าจากระบบ BESS ของภาคเอกชน¹⁹

2) รูปแบบที่ภาครัฐลงทุนระบบ BESS ด้วยตนเองเหมาะกับการใช้รักษาความสมดุลและเสถียรภาพในระบบไฟฟ้า ซึ่งสอดคล้องกับวัตถุประสงค์ในการจัดสรรโควตากำลังการผลิตไฟฟ้าให้กับระบบ BESS ที่ระบุในร่างของแผน PDP 2024 เพราะรูปแบบนี้ทำให้ภาครัฐสามารถสั่งการให้ระบบ BESS จ่ายไฟฟ้าได้ทันทีในกรณีที่เกิดความไม่เสถียรในระบบไฟฟ้า²⁰

อย่างไรก็ดี ในรูปแบบที่ภาครัฐลงทุนระบบ BESS ด้วยตนเอง ภาครัฐต้องรับผิดชอบในการดูแลรักษาระบบ BESS ตลอดอายุการใช้งานของระบบ BESS ทำให้ภาครัฐจำเป็นต้องมีบุคลากรที่มีความเชี่ยวชาญในการซ่อมบำรุงระบบ BESS เป็นจำนวนมาก เพื่อดูแลรักษาระบบดังกล่าว นอกจากนั้น ภาครัฐต้องใช้งบประมาณที่สูงในการลงทุนระบบ BESS ในระยะเริ่มต้น20 เพื่อลดภาระงบประมาณของภาครัฐ หนึ่งในแนวทางที่ภาครัฐสามารถพิจารณา คือ การจัดสรรโควตากำลังการผลิตไฟฟ้าของระบบ BESS บางส่วน ให้ภาคเอกชนไปลงทุนและปล่อยเช่าระบบ BESS หรือขายไฟฟ้าให้กับภาครัฐ²⁰

หากพิจารณาจากความเหมาะสมของการให้บริการในรูปแบบต่างๆ ที่ภาคเอกชนสามารถดำเนินธุรกิจระบบ BESS ได้ และค่าใช้จ่ายที่ภาครัฐต้องแบกรับภาระในแต่ละรูปแบบในการดำเนินธุรกิจระบบ BESS จะพบว่า สัญญาเช่า (รูปแบบ 2.1) เป็นรูปแบบในการดำเนินธุรกิจที่เหมาะสมที่สุด หากภาครัฐจะให้ภาคเอกชนดำเนินการ เนื่องจาก 1) รูปแบบสัญญาเช่าเหมาะกับการใช้ในการรักษาเสถียรภาพในระบบไฟฟ้า ซึ่งสอดคล้องกับวัตถุประสงค์ในการจัดสรรโควตากำลังการผลิตไฟฟ้าให้กับระบบ BESS ที่ระบุไว้ในร่างของแผน PDP 2024 นอกจากนั้น ยังมีสาเหตุเพิ่มเติมมาจาก 2) รูปแบบสัญญาเช่าที่มีความยืดหยุ่นในการบริหารจัดการไฟฟ้าที่ผลิตจากระบบ BESS มากกว่ารูปแบบสัญญาซื้อขายไฟฟ้า (รูปแบบ 2.3) ที่มีค่าใช้จ่ายที่ภาครัฐต้องแบกรับภาระน้อยกว่า²¹

นอกจากนี้ รูปแบบสัญญาเช่ายังทำให้ภาครัฐสามารถลดค่าใช้จ่ายในการอัดประจุไฟฟ้าโดยการเปลี่ยนจากการอัดประจุไฟฟ้าจากระบบไฟฟ้าส่วนกลางเป็นการอัดประจุไฟฟ้าที่ภาครัฐซื้อจากโรงไฟฟ้าพลังงานหมุนเวียนต่างๆ เช่น โรงไฟฟ้าแสงอาทิตย์ในโครงการไฟฟ้าสีเขียว ซึ่งคาดว่าจะส่งผลให้ค่าใช้จ่ายที่ภาครัฐต้องแบกรับภาระทั้งหมดในกรณีที่ให้ภาคเอกชนดำเนินธุรกิจระบบ BESS ในรูปแบบสัญญาเช่าในระยะเวลา 15 ปี²² ลดลงจาก 83.47 ล้านบาท/เมกะวัตต์ เป็น 81.06 ล้านบาท/เมกะวัตต์²³ ซึ่งใกล้เคียงกับค่าใช้จ่ายที่ภาครัฐต้องแบกรับภารในกรณีที่ให้ภาคเอกชนดำเนินธุรกิจระบบ BESS ในรูปแบบสัญญาซื้อขายไฟฟ้าตลอดสัญญาขายไฟฟ้าที่ 15 ปี²² ซึ่งคาดว่าจะอยู่ราว 74.98 ล้านบาท/เมกะวัตต์²³

หากภาครัฐมีแผนที่จะลงทุนระบบ BESS ด้วยตนเองหรือเปิดโอกาสให้ภาคเอกชนลงทุนระบบ BESS และดำเนินธุรกิจในรูปแบบต่างๆ ตามกำลังการผลิตไฟฟ้าของระบบ BESS ซึ่งระบุไว้ในร่างของแผน PDP 2024 จะก่อเกิดให้เม็ดเงินลงทุนในการพัฒนาระบบ BESS และสร้างรายได้และผลตอบแทนแก่ภาคเอกชนในระยะข้างหน้า โดยหัวข้อถัดไปจะมาวิเคราะห์เม็ดเงินลงทุนที่เกิดขึ้นจากการลงทุนระบบ BESS จากภาครัฐและภาคเอกชน รวมทั้งผลตอบแทนที่คาดว่าภาคเอกชนจะได้รับ หากภาครัฐอนุญาตให้ภาคเอกชนดำเนินธุรกิจระบบ BESS ในรูปแบบต่างๆ

ส่องระบบ BESS สร้างเม็ดเงินลงทุนมากเพียงใด-คุ้มค่าการลงทุน?

การลงทุนพัฒนาระบบกักเก็บพลังงาน (ระบบ BESS) ตามโควตากำลังการผลิตไฟฟ้าของระบบ BESS ที่ระบุไว้ในร่างของแผน PDP 2024 ซึ่งมีกำลังการผลิตไฟฟ้าทั้งหมด 10,485 เมกะวัตต์ ไม่ว่าจะเป็นการลงทุนโดยภาครัฐหรือภาคเอกชน คาดว่าจะก่อให้เกิดเม็ดเงินลงทุนในการพัฒนาระบบ BESS ราว 2.91 แสนล้านบาทในช่วงปี 2574-78 ซึ่งการประเมินนี้อยู่ภายใต้สมมุติฐานที่ว่าผู้ลงทุนใช้เวลาในการก่อสร้างระบบ BESS ราว 1 ปี²⁴ และใช้เงินลงทุนเฉลี่ยอยู่ราว 27.7 ล้านบาท/เมกะวัตต์25 ในช่วงปี 2574-78 ซึ่งลดลง 20% จากปี 2566 ซึ่งสอดคล้องกับการประเมินของ National Renewable Energy Laboratory (NREL)²⁵ รวมทั้งเลือกลงทุนระบบ BESS ที่สามารถกักเก็บไฟฟ้าได้ 2.5 ชั่วโมง/วัน²⁶

นอกจากนั้น หากภาครัฐอนุญาตให้ภาคเอกชนเข้ามาดำเนินธุรกิจระบบ BESS ในรูปแบบสัญญาเช่า (รูปแบบ 2.1) ซึ่งเป็นรูปแบบในการดำเนินที่ประเมินว่าเหมาะสมที่สุด หากภาครัฐจะให้ภาคเอกชนดำเนินการ คาดว่าภาคเอกชนจะสามารถสร้างผลตอบแทนจากการดำเนินธุรกิจระบบ BESS โดยเฉลี่ย (IRR) ปีละ 6.7%

การประเมินนี้อยู่ภายใต้สมมุติฐานที่ว่าการดำเนินธุรกิจระบบ BESS ในรูปแบบ 2.1 จะได้รับรายได้จากค่าเช่าระบบ BESS ซึ่งคิดเป็น 13% ของเม็ดเงินลงทุนในการพัฒนาระบบ BESS ต่อปี และคงที่ตลอดอายุสัญญาเช่า ที่ 15 ปี ซึ่งสอดคล้องกับข้อมูลของ Libra project ในสหรัฐฯ²⁷

เมื่อพิจารณาระยะเวลาคืนทุนของการดำเนินธุรกิจระบบ BESS ในรูปแบบ 2.1 พบว่า การดำเนินธุรกิจระบบ BESS ของภาคเอกชนในรูปแบบนี้จะใช้เวลาคืนทุนประมาณ 9.2 ปี ซึ่งสั้นกว่าอายุสัญญาเช่าและอายุการใช้งานของระบบ BESS ที่ 15 ปี²⁸

การลงทุนพัฒนาระบบ BESS ในไทย ย่อมส่งผลบวกต่อธุรกิจที่เกี่ยวเนื่อง เช่น ธุรกิจผลิตและจำหน่ายแบตเตอรี่ ธุรกิจผลิตและติดตั้งอุปกรณ์ไฟฟ้าและระบบปรับอากาศของระบบ BESS เนื่องจากผู้ประกอบธุรกิจระบบ BESS มีแนวโน้มที่จะใช้บริการจากผู้ประกอบการเหล่านี้มากขึ้นในระยะข้างหน้า ซึ่งจะได้วิเคราะห์ผลประโยชน์ที่ผู้ประกอบการดังกล่าวได้รับในหัวข้อถัดไป

หมายเหตุ :

¹ ข้อมูลจากบทความ เรื่อง “รัฐบาลปรับ Net Zero เร็วขึ้น 15 ปี-จุดเปลี่ยนครั้งใหญ่ เขย่าอุตสาหกรรมไทย”, THAIPUBLICA (ต.ค.2568)

² ข้อมูลจาก BOI

³ ข้อมูลจากรายงาน เรื่อง “ประชุมหารือ/แลกเปลี่ยนความเห็นภายใต้โครงการศึกษานโยบายการส่งเสริมการใช้งานระบบกักเก็บพลังงานในภาคธุรกิจไฟฟ้าเพื่อรองรับการเปลี่ยนผ่านด้านพลังงาน”,สำนักงานนโยบายและแผนพลังงาน (ก.ค.2568)

⁴ ข้อมูลจากสำนักงานนโยบายและแผนพลังงาน (ก.ค.2568)

⁵ ข้อมูลจากบทความเรื่อง “Battery energy storage system”, Wikipedia (เปิดเมื่อวันที่ 2 ก.ย.2569)

⁶ ข้อมูลจากสำนักงานนโยบายและแผนพลังงาน (ก.ค.2568)

⁷ ข้อมูลจาก UTILITY DIVE (พ.ย.2560) และ enel x (เปิดเมื่อวันที่ 2 ก.ย.68) และรวบรวมโดย Krungthai COMPASS)

⁸ ข้อมูลจากสานักงานนโยบายและแผนพลังงาน (ก.ค.2568)

⁹ รวบรวมและวิเคราะห์โดย Krungthai COMPASS

¹⁰ ข้อมูลจากรายงาน เรื่อง “ประชุมหารือ/แลกเปลี่ยนความเห็นภายใต้โครงการศึกษานโยบายการส่งเสริมการใช้งานระบบกักเก็บพลังงานในภาคธุรกิจไฟฟ้าเพื่อรองรับการเปลี่ยนผ่านด้านพลังงาน”,สำนักงานนโยบายและแผนพลังงาน (ก.ค.2568)

¹¹ ข้อมูลจาก City of Anaheim Public Utilities Department ( เม.ย.2567) และรวบรวมโดย Krungthai COMPASS

¹² วิเคราะห์โดย Krungthai COMPASS โดยใช้ข้อมูลจาก EIA (มิ.ย.2567), บทความ เรื่อง “Grid-connected battery energy storage system: a review on application and integration”,Chunyang Zhao and co-authors (ส.ค.2566), next (ก.ย.2568) และรวบรวมโดย Krungthai COMPASS

¹³ ข้อมูลจากรายงาน เรื่อง “ประชุมหารือ/แลกเปลี่ยนความเห็นภายใต้โครงการศึกษานโยบายการส่งเสริมการใช้งานระบบกักเก็บพลังงานในภาคธุรกิจไฟฟ้าเพื่อรองรับการเปลี่ยนผ่านด้านพลังงาน”,สำนักงานนโยบายและแผนพลังงาน (ก.ค.2568)

¹⁴ ข้อมูลจาก Morgan Lewis (มี.ค.2566) และรวบรวมและวิเคราะห์โดย Krungthai COMPASS

¹⁵ วิเคราะห์โดย Krungthai COMPASS โดยใช้ข้อมูลจาก EIA (มิ.ย.2567), บทความ เรื่อง “Grid-connected battery energy storage system: a review on application and integration”,Chunyang Zhao and co-authors (ส.ค.2566), next (ก.ย.2568) และรวบรวมโดย Krungthai COMPASS

¹⁶ วิเคราะห์โดย Krungthai COMPASS โดยใช้ข้อมูลจากบทความ เรื่อง ”Behind the Meter vs. Front of the Meter – What’s the difference?”, Power-Sonics (เปิดเมื่อวันที่ 14 ต.ค.2568) และรวบรวมโดย Krungthai COMPASS)

¹⁷ ข้อมูลจากรายงาน เรื่อง “ประชุมหารือ/แลกเปลี่ยนความเห็นภายใต้โครงการศึกษานโยบายการส่งเสริมการใช้งานระบบกักเก็บพลังงานในภาคธุรกิจไฟฟ้าเพื่อรองรับการเปลี่ยนผ่านด้านพลังงาน”,สำนักงานนโยบายและแผนพลังงาน (ก.ค.2568)

¹⁸ รวบรวมและวิเคราะห์โดย Krungthai COMPASS

¹⁹ วิเคราะห์และประเมินโดย Krungthai COMPASS โดยใช้ข้อมูลจาก City of Anaheim Public Utilities Department ( เม.ย.2567), NREL, Enervision (ต.ค.2565) และรวบรวมโดย Krungthai COMPASS

²⁰ รวบรวมและวิเคราะห์โดย Krungthai COMPASS

²¹ วิเคราะห์โดย Krungthai COMPASS โดยใช้ข้อมูลจาก EIA (มิ.ย.2567), บทความ เรื่อง “Grid-connected battery energy storage system: a review on application and integration”,Chunyang Zhao and co-authors (ส.ค.2566), next (ก.ย.2568) ร่างของแผน PDP 2024 และรวบรวมโดย Krungthai COMPASS)

²² ระยะเวลาในการเช่าระบบ BESS เท่ากับอายุการใช้งานของระบบ BESS ที่ 15 ปี ซึ่งอ้างอิงข้อมูลจาก Enervision (ต.ค.2565)

²³ วิเคราะห์และประเมินโดย Krungthai COMPASS โดยใช้ข้อมูลจากบทความ เรื่อง “BLM approves NV Energy’s Greenlink West transmission, Arevia’s $2.3B solar + storage project”, UTILITY DIVE (ก.ย.2567), Enervision (ต.ค.2565), กฟผ. และรวบรวมโดย Krungthai COMPASS

²⁴ ข้อมูลจาก Tilt Renewables (ก.พ.2567)

²⁵ ประเมินโดย Krungthai COMPASS โดยการใช้ข้อมูลจาก NREL, Mordor Intelligence (2567) และรวบรวมโดย Krungthai COMPASS

²⁶ ประเมินโดย Krungthai COMPASS โดยการใช้ข้อมูลจากร่างของแผน PDP 2024)

²⁷ ข้อมูลจาก City of Anaheim Public Utilities Department ( เม.ย.2567)

²⁸ ข้อมูลจาก Enervision (ต.ค.2565)